مددکاران اجتماعی آنکولوژی (سرطان شناسی) با بیماران مبتلا به سرطان قدم می­زنند و گام به گام با حمایت­های خود، به سمت افزایش کیفیت زندگی بیماران حرکت می­کنند. سرطان واژه ­ای است که پس از آمدن آن بر تمام بخش­های زندگی فرد، خانواده و حتی محیط اجتماعی تأثیرگذار است. از لحظه­ ای که تشخیص برای فرد قطعی می­شود این سفر پیچیده، سخت، پرچالش و طولانی آغاز می­ شود. این سفر همراه با وحشت و نگرانی زیادی است و پیوند بین مرگ و سرطان که در ذهن عمده مردم شکل گرفته است، سبب می­شود تا تغییراتی بنیانی در بخش­های مختلف زندگی ایجاد شود و باید به بیماران یاد داد که چگونه این ترس­ها و نگرانی­ های غیرمنتظره و جدیدی که با آن­ها مواجه می­شوند را کنترل نمایند. این کنترل می­ تواند به واسطه ارائه راهنمایی و مشاوره­ های مورد نیاز بیماران توسط مددکاران اجتماعی آنکولوژی انجام گیرد. از این روی یکی از مهم­ترین فعالیت­هایی که مددکاران اجتماعی آنکولوژی می­توانند به درستی به آن بپردازند، مشخص و معین نمودن عناصر استرس و فشار روانی است که بیماران و خانواده­ های آن­ها، آن را تجربه می­کنند که دقیقاً از زمان تشخیص تا مراحل پیچیده بعدی، از جمله عمل، مراقبت­های پس از عمل، شیمی درمانی، پرتو درمانی و …  با آن روبرو می­شوند. در بیانی ساده ­تر باید چنین گفت که مددکاران اجتماعی آنکولوژی باید در پس از درمان، در زمان درمان و پس از درمان خدمات حمایتی و پشتیبانی کننده خود را در مسیر مراقبت دست در دست و گام به گام به جلو حرکت دهند. هر چند که این عناصر از استرس و فشار روانی با توجه به شخصیت فرد، نوع سرطان، مرحله بیماری، سطوح حمایت اجتماعی، عاطفی و روانشناختی متفاوت است با این وجود، کمک به فهم از مراحل بعدی بیماری، تفسیر و بررسی اطلاعاتی که پزشک ارائه داده است و مواردی از این دست منابع حمایتی را بررسی می­کند.

مددکار اجتماعی آنکولوژی در کنار خانواده به ارزیابی نیازها و تعیین اینکه چه استراتژی­ها و مداخلاتی مورد نیاز است پرداخته و در این سفر هر جنبه از زندگی شخصی و خانوادگی از جمله عواطف، کار، ارتباطات خانوادگی، معنویت، ایجاد معنا در زندگی و چرخش در رویکرد به زندگی نیز مدنظر است. در این بین مددکار اجتماعی باید با طرح­ها و چشم­ اندازهای جدید به تقویت تاب آوری خانواده و فرد بیمار پرداخته تا در این سفر، آرام­تر و با آرامش بیشتر قدم بردارند. از این روی مددکار اجتماعی آنکولوژی نه تنها به حمایت از بیماران و خانواده آن­ها می­پردازد بلکه در کنار تیم چند تخصصی و چند حمایتی به مراقبت از سرطان می­ پردازد. در این میان، پزشکان با توجه به تخصص و فعالیت­های گوناگونی که دارند اغلب به نیازهای عاطفی و حمایتی بیماران و خانواده نمی­ توانند بپردازند از این روی مددکاران اجتماعی آنکولوژی می­توانند تعادل مورد نیاز بین مباحث تخصصی و مواردی که به­زیستن مراجع به همراه دارد بپردازد. هرچند که در سال­های پیشین، پزشکان به سختی نقش مددکاران اجتماعی آنکولوژی را می­ پذیرفتند اما امروزه، به طور نسبی از میزان اهمیت دیگر حرفه­ های یاورانه از جمله مددکاران اجتماعی در مسیر گام به گام درمان آگاه شده ­اند. امروز، پزشکان می­دانند که درب اتاق مددکار اجتماعی به روی مراجع و خانواده او باز است تا آن­ها درباره بیماری خود صحبت کنند و در صورت نیاز اقدام اجرایی مورد نیاز توسط مددکار اجتماعی برای مراجع ارائه شود و از این گذر، میزان رضایت از خدمات ارائه شده به او افزایش یافته و بدین وسیله نیازهای حمایتی در زمینه ­های عاطفی، اجتماعی و روانشناختی به سمت ارضا شدن حرکت نموده و مراجع و خانواده او مراحلی از توانمندسازی را تجربه می­ کنند. از سوی دیگر اگر در این سفر پر از مخاطره فرد به سمت فقدان و مرگ حرکت کند، مددکار اجتماعی آنکولوژی ارتباطی ایجاد کرده است که در آن سوگ قدم به قدم اتفاق افتد و میزان تاب آوری خانواده در برابر این حادثه افزایش یابد.

این روزها، نقش مددکاران اجتماعی آنکولوژی با توجه به افزایش این بیماری در بین اقشار مختلف پررنگ شده است و نیاز به برنامه­ ریزی و آموزش هرچه بیشتر در این حوزه هستیم تا مددکارانی اجتماعی با آگاهی و شناخت فرآیند سوگ، ارائه خدمات حمایتی و … به صورت تخصصی به ارائه خدمات بپردازند.

نویسنده: سجّاد مجیدی پرست؛ دانشجوی دوره دکتری مددکاری اجتماعی | مدیر پژوهش کلینیک مددکاری اجتماعی هانا
انتشاریافته در مجموعه رسانه های مددکاری اجتماعی ایرانیان