سیاستهای کلی خانواده در برابر چالش‌های موجود | دیدگاه دکتر موسوی چلک در خصوص واژه شکاف نسل‌ها در ایران
با نگاهی کوتاه و گذرا به چالش‌های جدی پیش روی خانواده‌های ایرانی و سبک زندگی آنان، اهمیت ابلاغ فرمان ۱۶ ماده‌ای را بیش از پیش روشن می‌کند. مهم‌ترین چالش‌های پیش روی خانواده ایرانی و توجه ویژه به آن در مهم‌ترین بندهای این سیاستهای ۱۶ گانه را بخوانید.
به گزارش مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران؛ سیزدهم شهریورماه، سیاستهای کلی خانواده توسط رهبر انقلاب به سران قوه و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد. این، سی و ششمین سیاست کلی نظام و نخستین سیاست کلی است که امسال توسط ایشان ابلاغ شده است.
سیاستی که در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی ابلاغ شده و می‌توان آن را به نوعی مکمل سیاستهای کلی جمعیتی دانست که ۲ سال و چهار ماه قبل ابلاغ شد.
اما نگاهی کوتاه و گذرا به چالش‌های جدی پیش روی خانواده‌های ایرانی و سبک زندگی آنان، اهمیت ابلاغ این فرمان ۱۶ ماده‌ای را بیش از پیش روشن می‌کند. مهم‌ترین چالش‌های پیش روی خانواده ایرانی و توجه ویژه به آن در مهم‌ترین بندهای این سیاستهای ۱۶ گانه را بخوانید.
شکاف در کانون آرامش
نخستین بند از بندهای این پیام، اشاره به تحکیم بنیان خانواده به عنوان «مرکز تربیت» و «کانون آرامش» دارد. چیزی که در نقطه مقابل آن، پدیده‌ای به‌نام «شکاف نسلی» را شاهد هستیم. پدیده‌ای که خانواده را از کارکرد اصلی آن باز می‌دارد. رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است شکاف نسلی، خطرناک است و با این وجود، در سال‌های گذشته، به این پدیده توجه و اهمیت چندانی نشده است. دکتر «سید حسن موسوی چلک» می‌گوید: «واژه شکاف نسل‌ها در ایران، نزدیک به ۲ دهه است که گام به ستون و سطور مطبوعات در ایران گذاشته و پافشاری بر آن شده است، اما اهمیتی در خور توجه بدان داده نشده است.»
او می‌گوید: «در حال حاضر در کشور ما کشمکش بین نسل‌ها وجود دارد و هنوز شکاف ایجاد نشده اما هر چه جلوتر می‌رویم احساس نگرانی در زمینه ارتباط میان نسل‌ها ایجاد می‌شود تا آنجایی که کم‌کم در صورت نبودمدیریت صحیح این کشمکش به شکافی عمیق تبدیل خواهد شد.» موسوی‌چلک درباره سردی روابط زوجین در اثر استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی اظهار داشت: وقتی فضای مجازی هنوز به‌وجود نیامده بود زمان گفت‌وگو در خانواده‌های ایرانی چندان بالا نبود.
در پژوهشی که من چند سال قبل انجام دادم مشخص شد میانگین زمان صحبت‌کردن در خانواده‌های ایرانی به ۱۵ دقیقه هم نمی‌رسد، اما اگر امروز بخواهیم همین مساله را بررسی کنیم، خواهیم دید که این زمان به مراتب کاهش پیدا کرده است. منکر نمی‌شویم که گسترش فضای مجازی همان زمان محدود گفت‌وگو را هم کاهش داده است؛ چون استفاده درستی از آن صورت نمی‌گیرد و این باعث می‌شود روابط عاطفی بین زوجین کمتر شود.
زلزله‌ای به نام طلاق توافقی
معاون اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه قضاییه، تیرماه امسال با بیان اینکه طلاق توافقی در صدر دعاوی خانوادگی و رتبه چهارم کل خواسته‌های مدنی قرار دارد، گفت: «این آمار سال گذشته در استان‌های متعدد کاهش داشته است، اما در تهران این اتفاق نیفتاد و حتی در مناطق شمالی تهران افزایش یافت.» آقای «محمد باقر الفت» گفت : «در سال ۹۳ تعداد ۱۶۴ هزار و ۱۶۲ مورد طلاق توافقی داشتیم که این آمار در سال ۹۴، ۱۶۳ هزار و ۷۴۱ مورد بود و به این ترتیب، ۳/۰ درصد کاهش داشتیم. اما این آمار در تهران افزایش داشته است.»
آمار چه می‌گوید؟
تا قبل از سال ۹۴: از هر پنج ازدواج یک مورد به طلاق منجر می‌شد. سال۹۴ : از هر ۴/۴ ازدواج یک مورد به طلاق رسید. جالب اینکه در سال ۹۴ در تهران از هر ۸/۲ ازدواج یک مورد به طلاق منجر شده است؛ به عبارت دیگر یک سوم ازدواج‌های تهران به طلاق ختم شده است یعنی در سال گذشته در تهران در هر ۱۸ ساعت، یک زوج طلاق گرفته‌اند. در سال گذشته در تهران ۳۰ هزار مورد طلاق رخ داد که حدود ۲۷ هزار مورد آن طلاق توافقی بوده است؛ یعنی بالغ بر ۹۰ درصد. بیشترین طلاق‌ها در پنج سال اول زندگی رخ می‌دهد زیرا بیشترین تعارض نیز در این دوره اتفاق می‌افتد.
زنان سرپرست و معضل اشتغال
مهرماه ۹۴ بود که دبیرکارگروه آسیب‌های اجتماعی معاونت زنان ریاست جمهوری، با اشاره به آمار نگران‌کننده تعداد زنان سرپرست خانوار گفت: «در حال حاضر آمارهای رسمی نشان می‌دهد ۲ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارند البته این آمارها سال‌هاست که تغییری نکرده درحالی که با افزایش آمار طلاق قطعاً این آمار افزایش یافته است.»
خانم «اکرم مصوری منش» با اشاره به کاستی‌های قوانین موجود درباره اشتغال زنان سرپرست خانوار، این را هم گفت: «در چنین شرایطی چه قوانینی برای این افراد وضع شده است؟ زنی که نفقه‌گیر است وقتی به هر دلیلی سرپرست خود را از دست می‌دهد باید چه کند؟ البته قانونی در سال‌های گذشته تدوین شد که بر اساس آن باید به زن سرپرست خانوار به اندازه حقوق پایه اجتماعی، حقوق پرداخت شود؛ اما متاسفانه این مبلغ تاکنون پرداخت نشده و میزان حقوق پرداخت شده از سوی سازمان بهزیستی و کمیته امداد حضرت امام(رحمه‌الله علیه) بسیار ناچیز است. بنابراین آسیب‌ها در این قسمت به وجود می‌آید.
زنی که سرپرست ندارد و قانون هم از او حمایت نمی‌کند و از طرف دیگر شغلی هم برای امرار معاش وجود ندارد، باید چه کند؟»
شیب جمعیت
کاهش نرخ جمعیت پس از افزایش تند آن در دهه ۶۰ سبب شده است تا بر خلاف اوضاع فعلی که بافت جمعیتی کشور را جوانان تشکیل می‌دهند، در آینده‌ای نه چندان دور ایران را به کشوری پیر و سالخورده تبدیل کند. اتفاقی که به ویژه در چند سال اخیر، با ابراز نگرانی‌های پیاپی رهبر انقلاب همراه بوده و مدیران و سیاستگذاران را به فکر چاره‌ای برای تغییر این ترکیب جمعیتی و افزایش جمعیت در ایران انداخته است. نکته‌ای که البته باید همراه با سیاستگذاری‌های کلان برای تأمین امکانات، تسهیلات و فراهم سازی نیازهای اولیه فرزندآوری زوج‌های جوان همراه باشد.
آمار چه می‌گوید
مطالعات جمعیت‌شناسی نشان می‌دهد در صورت تداوم روند فعلی باروری، رشد جمعیت کشورحدود سال‌های ۲۰ – ۱۴۱۵ به صفر خواهد رسید و رشد جمعیت منفی شده و ساختار جمعیت در ۲۰ سال آینده به سمت سالخوردگی خواهد رفت.
منبع: صبح نو
