تاب آوری اجتماعی؛ تحلیل و بررسی تعاریف و مفاهیم

باشگاه تاب آوری؛ انعکاس دهنده فعالیتها و اقدامات تخصصی کارگروه تاب آوری در رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان

تاب آوری اجتماعی: تاب آوری (مشتق شده از کلمه لاتین Resalire، به عقب جهیدن) تبدیل به یک اصطلاح مهم در زبان بسیاری از رشته های مختلف از رشته روانشناسی گرفته تا محیط زیست شده است. متأسفانه، هیچ تعریف پذیرفته شده از تاب آوری که در همه رشته ها استفاده می شود وجود ندارد. هدف از این نوشته، تجزیه و تحلیل تعاریف به طور گسترده استفاده شده از نظر مفاهیم اصلی آنها است. تعاریفی که از لحاظ ارتقای توانایی بهبود جوامع پس از بلایای طبیعی، به صراحت یا به صورت ضمنی شامل پنج اصل مهم زیر می باشند:

ویژگی: تاب آوری ویژگی جامعه است.

استمرار: تاب آوری اجتماعی یک بخش ذاتی و پویا از جامعه است.

سازگاری: جامعه می تواند با شرایط دشوار سازگار شود.

مسیر: سازگاری منجر به نتیجه مثبتی برای جامعه نسبت به وضعیت آن پس از بحران، به خصوص از نظر عملکرد آن می شود.

قابلیت مقایسه:این ویژگی به جوامع اجازه میدهد با توجه به توانایی آنها برای انطباق مثبت با شرایط دشوار مقایسه شوند.

تعاریف: اصطلاح تاب آوری برای اولین بار در علوم فیزیکی برای نشان دادن رفتار فنر استفاده شد. در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، تاب آوری توسط جوامع زیست محیطی و روانشناسی برای توصیف پدیده های تا حدودی متفاوت اقتباس شد.

  • در روانشناسی، این اصطلاح برای توصیف گروهی که رفتارشان علیرغم شرایط سخت تغییر نمی کرد مورد استفاده قرار گرفت (به عنوان مثال، ورنرWerner ).
  • در بوم شناسی، این اصطلاح برای توصیف اکوسیستم هایی که به رغم شرایط دشوار همچنان کم و بیش به عملکرد خود ادامه میدهند، استفاده شد(به ویژه هولینگ Holling).

کاربرد تاب آوری در شرایط بلایای طبیعی، خصوصا به لحاظ مهندسی اجتماعی ( با توجه ویژه به زیرساخت های فیزیکی)، در دهه ۱۹۸۰ آغاز شد و با مفهوم توانایی جذب و بهبودی از یک رویداد خطرناک مرتبط بود. از آن زمان، تعاریف ترکیبی بوجود آمده اند که مهندسی را با محیط زیست، و یا تعاریف زیست محیطی را با تعاریف رفتاری ترکیب کردند.

جدول شماره ۱ شامل بسیاری از تعاریف گسترده شناخته شده از تاب آوری مربوط به جوامع است. تعاریف به طور کلی نشان دهنده این است که جامعه چگونه به یک رویداد ناگوار، یک بحران، پاسخ می دهد. با این حال، تفاوت های قابل توجهی وجود دارد که فراتر از دامنه کاربرد اصلی مورد نظر آنهاست. بنابراین، در حالی که می توان به راحتی تعاریف را از لحاظ دامنه دسته بندی کرد (همانطور که در جدول ذکر شده است)، احتمالا مفید تر است که موضوع هایی را در میان مفاهیم اصلی در تعاریف جستجو کنیم که می توان برای طبقه بندی مورد استفاده قرار دهیم.

یکی از راه هایی که می توان تعاریف را طبقه بندی کرد، مقایسه “بودن در مقابل تبدیل شدن” است. بسیاری از تعاریف هستی شناسی از تاب آوری با “توانایی برای …” آغاز می شود، به عنوان مثال، تعاریف براون Brown، پفربوامPfefferbaum  و اجر Adger (تاب آوری یک ویژگی از جامعه است). دیگران یک دیدگاه پدیدارشناختی از تاب آوری به عنوان یک فرآیند دارند – به ویژه نوریس Norris، و همچنین سون Sonn و مرکز پروژه های اجتماعی.

متن کامل PDF این پژوهش را از اینجا دریافت نمایید.

گردآوری و ترجمه: فاطمه محمدی؛ مددکار اجتماعی
انتشاریافته در مجموعه تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان

مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران
دکمه بازگشت به بالا