اهمیت تاب آوری جامعه

اهمیت تاب آوری جامعه: مفهوم تاب آوری جامعه در سیستم‌های انسانی به منظور درک پویایی افراد در گروه‌ها، سازمان‌ها و جوامع به کار گرفته شده است.

انعطاف پذیری در جامعه

مفهوم تاب آوری امروزه به طور گسترده در علوم طبیعی، انسانی و اجتماعی و همچنین در طیف وسیعی از گفتمان های تجاری، اجتماعی و سیاسی استفاده می شود. در عصر خطرات جهانی جدید مانند همه‌گیری، بحران‌های مالی و افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی، انعطاف‌پذیری جامعه و مردم بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.

مفهوم انعطاف‌پذیری اجتماعی بر توانایی همه گروه‌های جامعه برای عبور از یک شوک یا فاجعه اشاره دارد. تاب آوری و انعطاف افراد یک جامعه در هنگام وقوع یک بحران، می تواند انسجام  تعادل را در آن جامعه حفظ کند. از این رو تاب آوری می تواند نقش بسزای در کیفیت زندگی در مواقع بحرانی ایجاد کند.

خاستگاه انعطاف پذیری به عنوان ابزار سازگاری و دگرگونی اجتماعی

تاب آوری اجتماعی به عنوان یک مفهوم در دهه ۱۹۷۰ در زمینه بوم شناسی پدیدار شد. در واقع تاب آوری روشی است که توسط دانشمندان برای درک و تجزیه و تحلیل پدیده ها از نظر سیستمی که بخشی از آن هستند، خواه مکانیکی، اقتصادی، اکولوژی و محیط زیست  استفاده می شود.

هر سیستمی را می توان با تعادل و ثبات تمام اجزای آن توصیف کرد. انعطاف پذیری یک سیستم توانایی آن برای بازگشت آن سیستم به تعادل پس از یک اختلال یا بحران تعریف می شود. به عنوان مثال، اگر یک سیستم اکولوژیکی پس از آتش سوزی، سیل، خشکسالی یا بلایای دیگر، به سرعت به تعادل اکولوژیکی خود بازگردد، انعطاف پذیر در نظر گرفته می شود.

اخیراً، مفهوم تاب‌آوری در سیستم‌های انسانی به منظور درک پویایی افراد در گروه‌ها، سازمان‌ها و جوامع به کار گرفته شده است. انعطاف پذیری افراد جامعه در عبور از بحران های مختلف مانند سیل، خشکسالی، بحران های اقتصادی و تورم و … به بازگشت سریع تعادل و ثبات به جامعه کمک می کند.

نقش تاب آوری در کیفیت زندگی مردم

با این حال، در نگاه دقیق‌تر، کاربرد مفهوم تاب ‌آوری برای افراد، پیامدهایی متفاوت به همراه داشته است. برای سیستم‌های اجتماعی، تاب‌آوری به سرعت به یک سوال سیاسی تبدیل می‌شود، سوالی درباره اینکه چه کسی باید زندگی خود را با شرایط جدید ناشی از شوک تطبیق دهد و چه کسی باید زندگی خود را متحول کند.

مسئله این است زندگی چه کسانی ارزش حفظ یا دفاع در برابر یک بحران را دارد، خواه این بحران مالی، اقلیمی یا غیر آن باشد، و زندگی چه کسانی باید دستخوش تغییر و تحول قرار گیرد.

استراتژی‌های تاب‌آوری اجتماعی چگونه باشند؟

در واقع تاب آوری باید به گونه ای باشد که زندگی تمام مردم جامعه در یک تعادل نسبی قرار گیرد. به همین دلیل، استراتژی‌های تاب‌آوری اجتماعی باید با سیاست‌هایی همراه شوند که رشد و حرکت همه افراد جامعه را فراهم کند و از تبدیل شدن آن به مکانیزمی برای جداسازی تاب‌آور از غیر تاب‌آور جلوگیری شود. در عوض، نیروهای انسجام و ارزش‌های مشترک باید همیشه در کانون توجه قرار گیرند تا اطمینان حاصل شود که تاب‌آوری برای جامعه به طور جمعی منفعت داشته است.

آگاهی از ویژگی های تاب آوری  موجب می شود که خطرات بحران های جدید و پیش رو مانند تغییر آب و هوا، دیجیتالی شدن امور، کمبود انرژی، بیماری همه گیر و … که همه دارای تأثیرات اجتماعی گسترده هستند را با تعادل و انعطاف بیشتری پشت سر بگذاریم.

استراتژی‌های تاب‌آوری اجتماعی باید با سیاست‌هایی همراه شوند که رشد و حرکت همه افراد جامعه را فراهم کند و از تبدیل شدن آن به مکانیزمی برای جداسازی تاب‌آور از غیر تاب‌آور جلوگیری شود.

نویسنده: دکتر جواد طلسچی یکتا
مدیر و موسس خانه تاب آوری ایرانیان