فراخوان نیروی داوطلب مددکار اجتماعی جهت کاهش فشارهای روانی ناشی از کرونا

داوطلب کیست؟

ممکن است از خود بپرسید که در این دنیای وسیع، کمک ناچیز من چه تغییری می‌تواند ایجاد کند؟ هیچ فردی به تنهایی نمی‌تواند مشکلات این دنیا را حل کند، اما همان کار کوچک شما می‌تواند در یک گوشه این دنیا (که ممکن است از محل شما به کلی دور باشد)، فضایی شاد و سالم و ایمن برای مردمی‌که به کمک شما نیاز دارند ایجاد کند.

هر یک از ما می‌توانیم فردی را آموزش دهیم، تخریب شده ای را بسازیم، ظرفی را پر کنیم، پارکی را تمیز کنیم،…،و این است که برای دنیا ارزش دارد.

فعالیت داوطلبانه مقوله یی است که از سالیان دور در کشور ما وجود داشته و افراد زیادی به این روش در امور مختلف مشارکت داشته اند. از نمونه‌های فعالیت داوطلبانه، می‌توان به مشارکت در برپایی هیات‌های مذهبی و همکاری با خیریه‌های سنتی اشاره کرد و معمولاً انگیزه اصلی افراد از مشارکت نیز اجر معنوی و باورهای مذهبی بوده است.

هر چند ممکن است با توجه به تعاریف امروزی نتوان به افرادی که در اجتماعات سنتی فعالیت رایگان و عام المنفعه می‌کردند، عنوان داوطلب را اطلاق کرد ولی  با توجه به شرایط زمان، ساختار گروه و غیرانتفاعی بودن کار، می‌توان فعالیت آنها را داوطلبانه دانست. به دیگر زبان، بسیاری از معیارهای فعالیت در اجتماعات سنتی با معیارهای امروزی فعالیت داوطلبانه همخوانی دارد.

داوطلب و فعالیت داوطلبانه واژه هایی هستند که در بازه جامعه مدنی می‌گنجند و با آن معنا پیدا می‌کنند. جامعه مدنی آن حوزه یا فضای اجتماعی است که در آن افراد و گروه‌های غیرسیاسی با یکدیگر وارد کنش متقابل می‌شوند و زندگی اجتماعی خود را سامان می‌دهند.

 در واقع به جامعه یی که افرادش آزادی عمل دارند تا برای حل مشکلات و پیشبرد امور خود تصمیم گیری کنند، جامعه مدنی گفته می‌شود. مشارکت افراد جامعه نیز با عضویت آنان در نهادها و انجمن‌های سازمان یافته تحقق می‌یابد.

داوطلب به سراغ علایق و عقاید خود می‌رود و برای رسیدن به مطلوب خود و جامعه فعالیت می‌کند. او قسمتی از وقت آزاد خود را برا ی فعالیت در اختیار سازمان مدنی قرار داده و فارغ از هرگونه اجبار، با آزادی عمل در جهت هدفش گام برمی‌دارد. شرح وظایفش را خودش تنظیم می‌کند و در مدیریت سازمان متبوعش مشارکت دارد، سعی می‌کند سطح دانسته‌های خود را پیرامون موضوع فعالیتش بالابرده و با یافتن راه‌های ساده تر و ابتکاری سرعت انجام امور را بیشتر کند.        

داوطلب به دلیل آنکه سعی در نزدیک شدن به هدفش دارد، برای توانمندی خود تلاش می‌کند. این تلاش باعث افزایش مهارت‌های فردی اش شده و در زندگی خصوصی به او در یافتن شغل مناسب و مورد علاقه اش کمک شایانی می‌کند تا جایی که بسیاری از داوطلبان پس از مدتی، در حوزه فعالیت شان به کار حرفه یی می‌پردازند. پ

دایره فعالیت داوطلبانه نیز بسیار گسترده است. حوزه هایی مختلفی از جمله مبارزه با فقر، مبارزه با اعتیاد، محیط زیست، حمایت از بیماری های خاص، توانمندسازی جوامع در موضوعات مختلف و… داوطلبان مخصوص به خود را دارد. در سر تا سر دنیا، گروه‌های وسیعی از مردم وقت خود را صرف فعالیت‌های داوطلبانه می‌کنند. انگیزه تمامی‌این افراد صرف نظر از نوع فعالیت شان، کمک به دیگران و در عین حال کسب بعضی منافع مادی یا معنوی است.

 با توجه به تفاوت‌های موجود در مفاهیم ” داوطلب ” و ” فعالیت داوطلبانه ” برای مردم و نیز اهمیت فعالیت‌های داوطلبانه در سازمان‌های غیر  دولتی و تشکل‌های مردم نهاد به معیارها و شاخص هایی جهت شناسایی و تعریف این فعالیت ها محتاجیم.

معیار‌های زیر در عین حال که تمامی‌فعالیت‌های داوطلبانه در سراسر دنیا را در بر می‌گیرند، ما را قادر می‌سازند تا بین فعالیت‌های داوطلبانه واقعی و سایر رفتارهایی که ” داوطلبانه” جلوه می‌کنند، تمایز قائل شویم.   

    ۱-  علت اولیه فعالیت‌های داوطلبانه، کسب امتیازات مادی نیست. با این حال سازمانی که فعالیت داوطلبانه برای آن انجام می‌شود باید مخارج قانونی تحمیل شده بر فرد داوطلب در هنگام اجرای فعالیت داوطلبانه خود را جبران کند. این موضوع از این جهت حائز اهمیت است که مانع از هزینه کردن پول توسط داوطلب شده، نیز باعث می‌شود افراد کم بضاعت هم بتوانند در فعالیت داوطلبانه مشارکت کنند.

   ۲ –  فعالیت داوطلبانه با میل و اراده اشخاص  به صورت خود جوش صورت می‌گیرد و “تمایل شخصی” اصل بنیادی هر فعالیت داوطلبانه است. در دیگر فعالیت ها فشارها و نیروهایی که از طرف هم گروهان وارد می‌شود و یا حس تعهد و التزام اجتماعی، آنها را وادار به فعالیت می‌کند.

این معیار باعث متمایز شدن فعالیت‌های داوطلبانه اصیل از فعالیت هایی که  جبر خارجی باعث انجام آنها است، می‌شود. برای مثال دولت به مردان جوان این شانس را می‌دهد که بتوانند به جای سربازی در  خدمات عام المنفعه و داوطلبانه شرکت کنند.

     ۳-  سود و نفع فعالیت داوطلبانه به شخص دیگری غیر از داوطلب (یعنی فرد “کمک جو”) می‌رسد. پافشاری روی این مطلب که فعالیت داوطلبانه صرفاً در قالب سازمان ها ( غیر انتفاعی و یا خصوصی) صورت  گیرد نادرست است و بسیاری از فعالیت ها که بطور غیر رسمی‌بین دوستان و همسایگان اجرا می‌شود، قطعاً در تعریف فعالیت‌های داوطلبانه قرار می‌گیرد.

همچنین فعالیت داوطلبانه نباید الزاماً مداوم و مستمر و طولانی مدت تلقی شود و بسیاری فعالیت هایی که در مقیاس محدود و یا کوتاه مدت صورت می‌گیرند نیز داوطلبانه هستند. مردمی‌که وقت و یا پول خود را صرف فعالیت‌های داوطلبانه کرده اند اظهار داشته اند که رضایت خاطر و اشتیاقی که بدست آورده اند بیش از هزینه (زمانی و مالی) است که پرداخت کرده اند.

 کار داوطلبانه، موجب می‌شود که شما نیازمندی را درک کنید، مهارت‌های جدیدی به شما می‌آموزد، قسمتی از منافعی که جامعه به شما رسانده است را به جامعه برمی‌گرداند، می‌تواند به شما در حل بعضی از مشکلات تان کمک کند، کمک می‌کند تا شما مردم جدیدی را ملاقات کنید و موانع حاصل از سوء تفاهم ها و بی اطمینانی ها و ترس ها را بشکنید، می‌تواند ارتباطی ایجاد کند که به شما در شغل و آینده تان کمک کند. اهدای کمک سبب می‌شود آنان که بیشتر دارند، قسمتی از سهم خود را با آن ها که کمتر دارند شریک شوند.