مددکاران اجتماعی کجای طرح تحول نظام سلامت جای دارند؟

مددکاران در طرح تحول نظام سلامت: از تاریخ ۱۵ اردیبهشت سال جاری اجرای طرح بزرگ تحول در حوزه سلامت در دولت تدبیر و امید رقم خورد که هدف اصلی از اجرای آن کاهش هزینه‌های درمانی و پرداخت از جیب مردم در بیمارستان‌های دولتی است. اجرای این طرح در ۵۵۷ بیمارستان دولتی آغاز شده است.

مددکاران در طرح تحول نظام سلامت

برخی بر این اعتقادند که اجرای کامل این طرح با مشکلات فراوانی همراه خواهد بود. از آنجایی که هر طرحی به موازات مفید بودن آن با چالش‌های بسیاری روبرو است، همچنین نظر به اینکه جامعه پزشکی، پرستاری و کادر اجرایی بیمارستانی نقش کلیدی در اجرای این طرح دارند در این نوشتار سعی بر آن است تا درخصوص نقش مددکاران اجتماعی که با نام مددکار بهداشت و درمان در مراکز درمانی فعالیت می‌کنند، اطلاعاتی مفید ارائه و مواردی که غفلت و به نظر نگارنده و به نوعی ضعف بدنه کار‌شناسی وزارتخانه متبوع محسوب می‌شود، متذکر شود. شاید در برنامه ریزی‌های آینده مدنظر قرار گیرد. در توضیح ضعف کار‌شناسی ذکر این نکته ضروری است که در دستورالعمل مربوط به طرح تحول به صراحت از نقش مددکاران اجتماعی نام برده شده و مراحل و فرایند کاری طرح مذکور با ذکر واحدهای مختلف درگیر در بیمارستان‌ها توضیح داده شده است. در چنین شرایطی، دستورالعمل مربوطه در حوزه وظایف و نقش مددکاران دارای ابهامات کار‌شناسی متعددی است که این ابهامات نیز نیاز به بحث طولانی‌تری دارد که در این نوشتار نمی‌گنجد.

نکته اصلی این است که ضعف‌هایی که پیش ازاجرای طرح نسبت به آن هشدارداده می‌شد درحال نمایان شدن است. بعد از اجرایی شدن این طرح، بیمارستان‌ها با افزایش بارکاری ودر‌‌نهایت با کمبودنیروی انسانی مواجه شده‌اند. لیست انتظار در بیمارستان‌ها افزایش یافته است. برای برخی بیماری‌های خاص پرهزینه از جمله پیوند مغز استخوان در طرح تحول دستورالعملی در نظر گرفته نشده است. برخی از خدماتی که در گذشته به صورت سرپایی انجام می‌شد به صورت بستری ارائه می‌شود. به این مشکلات می‌توان، تردید در خصوص پایدار بودن منابع مالی طرح تحول سلامت و همچنین افزایش تعرفه‌ها و ابلاغ کتاب ارزش گذاری که آن هم تبعات خاص خود را خواهد داشت، اضافه نمود.

یکی از عرصه‌های اصلی تلاش برای بهداشت روانی و بهداشت جسمی مردم، مددکاری اجتماعی است که در مراکز زیر مجموعه وزارت بهداشت مانند مراکز درمانی و بیمارستان‌ها تحت عنوان مددکار بهداشت و درمان فعالیت می‌کنند.تمامی مددکاران بهداشت و درمان شاغل در مراکز درمانی خود را موظف می‌دانند که در بحث هزینه‌های بیماران ورود کنند و به نحو مقتضی شرایطی را فراهم کنند که بیمار با رضایت خاطر و تحمل مشکلات کمتر ترخیص شود. البته بسته به نوع بیماری و با توجه به دستورالعمل‌های وزارت بهداشت در زمان‌های مختلف برخی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی تحت عنوان قطب درمان در خصوص هزینه‌های درمانی قوانین خاص خود را دارند و عملکرد متفاوتی دارند. توضیح فوق نشان می‌دهد که بحث کلی طرح تحول سلامت که کاهش پرداختی مردم است در واقع‌‌ همان وظیفه همیشگی و مستمر مددکاران است، با این تفاوت که مددکاران در حرفه خویش با ابزارهای مختلف از امکانات موجود حداکثر استفاده را جهت تشخیص نیازمند از غیر نیازمند میسر ساخته و تلاش می‌کنند تا عدالت اجتماعی را در حرفه خویش برقرار کنند، اما در خصوص طرح تحول با وجود گذشت نزدیک ۸ ماه از اجرای طرح تحول شاهد هستیم که مبلغی که تحت عنوان یارانه سلامت قرار بود به بیماران بستری تعلق گیرد در صورت‌حساب تمامی مراجعه کنندگان (چه افراد نیازمند و چه غیرنیازمند)می‌رود.

بنابراین همانطور که تعریف مذکور نشان می‌دهد مطلوب‌تر این است در زمان‌های خاص به تمامی افراد جامعه تعلق گیرد البته منظور در همه زمان‌ها نیست. بسیاری از مددکاران شاغل در مراکز درمانی با توجه به نوع کار و ارتباطاتی که با تیم درمان دارند از انواع و اقسام بیماری‌ها و مسایل و مشکلاتی که این بیماران با آن درگیر هستند، اطلاع دارند و می‌توانند پیشنهادات ارزنده‌ای جهت توزیع مطلوب منابع مالی طرح به این اقشار ارائه دهند. در زمینه منابع مالی مربوط به طرح تحول نیز مطلوب‌تر این است که همانند سایر قوانین مانند قانون بند ب تبصره ?? بیماران سرطانی و… که این منابع را با کمک مددکاران در میان بیماران صعب العلاج به نحو مطلوب توزیع می‌کنند این منابع را نیز می‌توان با کمک مددکاران اجتماعی به افراد نیازمند و بیماران صعب العلاج و مزمن که گا‌هی ناشناخته نیز هستند و هزینه‌های گزاف مادی و معنوی بسیاری را متحمل می‌شوند، پرداخت کرد و بخش عمده منابع مالی بدین ترتیب توزیع مناسب شود و به برقراری عدالت اجتماعی در سلامت کمک شایانی گردد.

با توجه به مطالب فوق پیشنهاد می‌شود در دستورالعمل ابتدایی طرح تجدید نظری صورت گیرد و در تهیه دستورالعمل جدید از بدنه اجرایی مراکز درمانی علی الخصوص مددکاران اجتماعی که ملموس‌تر از سایرین درگیر بوده و مشکلات بیماران را از نزدیک نظاره گر هستند و همچنین از شرایط بیماران نیازمند و غیر نیازمند نیز مطلع هستند، نظرخواهی گردد.

صلاح الدین صالح / مددکار اجتماعی بیمارستان شریعتی تهران
منبع: پایگاه اطلاع رسانی هفته نامه سپید