طرح مدیریت بحران در موقعیت های اضطراری

مسئولان مدیریت بحران باید گوش خود را بر زمین و انگشت خود را بر پالس حوادث بگذارند تا بتوانند به موقع علائم هشدار دهنده را دریافت کرده و واکنش فوریتی و مناسب داشته باشند.

مدیریت هوشمندانه بحران در بالاترین سطوح یک سازمان برای پاسخ موثر و مدیریت یک حادثه بسیار مهم است. تصمیم گیری سریع و هوشمند توسط یک تیم مدیریت بحران اغلب میتواند آسیب بالقوه و پیامدهای جانی و مالی را محدود کند.

خدمات مدیریت بحران به طور منحصر به فرد طراحی می شوند تا بالاترین سطح صلاحیت رهبری و توانایی سازمانی قوی را ایجاد کنند.

خدمات پیشرو در مدیریت بحران عبارتند از:

  • بررسی برنامه های اجرایی
  • هماهنگی برنامه های استراتژیک
  • استراتژی مدیریت بحران
  • توسعه و بهبود طرح و برنامه ریزی
  • ساختار گروه تیم مدیریت بحران
  • پروتکلهای ارتباطی و رسانه ای
  • برنامه های آموزش رهبری و مدیریت بحران
  • برنامه های مدیریت بحران
  • سناریو مدیریت بحران

طرح چهار مرحله ای خدمات مدیریت بحران:

گام اول: برنامه ریزی بحران

  • فعال سازی تیم بحران
  • ابزارهای ارزیابی بحران
  • برنامه های عملیاتی برای واکنش به بحران
  • ارتباطات و رسانه برای اطلاع رسانی بحران

گام دوم: آموزش رهبری و مدیریت بحران

  • آموزش اصول بحران
  • ارزیابی حوادث
  • ارتباطاتات درون سازمانی و برون سازمانی
  • ابزارهای سازمانی برای مقابله با بحران

گام سوم: طرح و سناریو عمل و مانور

  • استراتژی عمل یا مانور
  • طرح و اجرای برنامه ها
  • طرح ارائه تسهیلات
  • کسب اطلاعات و ارائه گزارش

گام چهارم: بهبود و پیشرفت دائمی و مستمر

  • بررسی سالانه
  • آموزش سالانه
  • مانور سالانه
  • گزارش تضمین و اطمینان از عملکرد در بحران

مقابله و واکنش در برابر موقعیت های اضطراری به این معنی است که زمان برای برنامه ریزی،  عمل، واکنش و پاسخ های مختلف در چنین شرایطی در نظر گرفته شود چرا که زمان مهمترین و موثرترین پارامتر در مباحث لجستیک در مدیریت بحران است و برای صرفه جویی و استفاده بهینه از زمان، برنامه ریزی و توسعه طرح و سناریو واکنش اضطراری در بحران ضرورت دارد. سناریوهای پاسخ اضطراری نیازمند گزینه های گوناگون و راه حل هایی هستند برای مقابله با هر نوع بحران احتمالی. توسعه یک طرح واکنش اضطراری به این معنا نیست که افراد باید صبر کنند تا یک بحران شدید واقع شود تا طرح را اجرا و بسنجند. مدیریت بحران به این معنی است که برنامه ریزی عملی را پیش از وقوع بحران ایجاد کرد. ایجاد استراتژی برای پاسخ به یک وضعیت اورژانسی یا یک بحران و یک حادثه میتواند به خوبی موفقیت و شکست مدیریت بحران را تعیین کند. تحلیل و ارزیابی دقیق باید لیستی از مسائل بالقوه و بدترین شرایط را در بر گیرد.

برنامه ریزی برای انواع احتمالات باید سازماندهی تیم مدیریت، توسعه مستمر یک طرح و برنامه عملیاتی و بررسی و به روزرسانی دائمی طرح و برنامه را شامل شود. برنامه ریزی به معنای سازماندهی مهارت ها،تجارب و نظرات افراد مختلفی است که نیازهای اجتماعی و ایمنی محیط اجتماعی را برآورده می کنند.

مدیران و سرپرستان باید وضعیت های پیش بینی نشده احتمالی رابررسی کنند تا با کشف احتمالات و مشکلات و موانع مختلف، تأثیر چنین رویدادهای احتمالی را بر طرح مدیریت بحران بسنجند. برنامه ها باید به طور منظم به روز شوند و همچنین از زوایای مختلف به آن پرداخته شود. اعضای تیم باید موقعیت هایی را که ممکن است پاسخ های برنامه ریزی را از بین ببرد پیش بینی کنند تا با توجه به جزئیات بیشتر از وقوع اختلالات واشتباهات احتمالی جلوگیری کنند. این رویکرد میتواند موفقیت طرح واکنش به بحران را تضمین کند. همچنین اعضای تیم مدیریت بحران باید بتوانند انعطاف پذیری، مهارت تفکر سریع، اقتدار و توانایی تصمیم گیری های ثانوی در شرایط غیر قابل پیش بینی را داشته باشند. چرا که برخورد با یک بحران نیاز به تصمیم گیری و اقدام فوری دارد.

مدیریت، پرسنل تیم بحران، سرپرستان و حتی مدیران اجرایی باید در هر زمان ممکن چه در وقوع بحران و چه در مانورهای آزمایشی حضور داشته باشند تا پیامی که از وضعیت جدی صادر میشود را دریافت کرده و در برنامه ریزی ها مد نظر قرار دهند زیرا که مدیریت بحران نیازمند یک سیستم برخورد با شرایط اضطراری بالقوه با سناریوهای خطرناک است.

مدیریت بحران شامل چالش های مختلفی برای مدیران است از جمله: توانایی آموزش و اطلاع رسانی به کارکنان و مجموعه مدیریت بحران، تشویق، پذیرش و ارائه آمادگی و آموزش مناسب برای مقابله با بحرانهای بالقوه، انتخاب یک تیم از افراد مسئول برای ارائه اطلاعات، ارائه راه حلهای موثر و پیاده کردن آن راه حل ها در عمل.

هنر مدیریت بحران این است که استراتژی های مختلفی را برای پوشش وضعیت های بحرانی در نظر گیرد از جمله شناسایی یک بحران و وضعیت اضطراری، تشخیص نشانه های هشدار دهنده و کنترل یا محدود کردن آسیبها و صدمات.

ایده اصلی مدیریت بحران این است که این روند قبل از وقوع بحران آغاز شود. بنابراین برای اطمینان از  اجرای موفقیت آمیز طرح ها و سناریوها؛ نیاز به مانور و تمرین های مستمر  وجود دارد. برنامه باید توسط تیم مدیریت، پرسنل و عوامل اجرایی در موقعیت های بازسازی شده تمرین شود و سعی شود شرایط تمرین و مانور تا حدی که ممکن است واقعی باشد به طوری که در زمان پیش بینی شده موانع و نتایج را بتوان ارزیابی کرد.

اطمینان از انطباق و کمک به افراد برای فراهم سازی آموزش و واکنش به شرایط اضطراری یا سناریوهای غیر منتظره؛ پایه و اساس مدیریت بحران موثر را تشکیل میدهد.

ایجاد مسئولیت مدیریتی بحران در ایجاد یک تیم مدیریت بحران کارآمد، به طور واضح تعریف توابع، نقش ها، رهبری و مسئولیت و توجه به عوامل روانشناختی انسان در هنگام اجرای مدیریت بحران، یکی از مهم ترین مسئولیت های مدیریت بحران است.

در نهایت باید گفت: تمام تکنیک ها، روش ها و برنامه های مدیریت بحران بر اساس این سوال میتواند صورت گیرد

بدترین حالتی که ممکن است اتفاق بیافتد چیست؟

پاسخ به این سوال بهترین واکنش در برابر بحرانهای غیر منتطره است.

 

نگارنده: فاطمه محمدی؛ مددکار اجتماعی
انتشاریافته در مجموعه رسانه های مددکاری اجتماعی ایرانیان

مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران
دکمه بازگشت به بالا